درس پنجم- فايل هاي تصويري با قالب هاي گوناگون- بخش اول

فايل هاي تصويري با قالب هاي (Formats) گوناگوني ارائه مي شوند كه هر يك ويژگي هاي خاص خود را دارا بوده و عكاس يا اديتور بايد با توجه به اين ويژگي ها، از فرمت هاي مناسب استفاده كند.

استفاده از فرمت هاي نامناسب ممكن است با افزايش حجم فايل، افت شديد كيفيت، از دست دادن لايه ها و ديگر جلوه هاي تصويري، باز نشدن فايل در دستگاه ها و كامپيوترها و... همراه باشد.

براي تعويض و تبديل فرمت هاي تصويري نيز مي توان از روش Save As استفاده كرد. يعني فايل تصوير با فرمتي كه توسط فتوشاپ پشتيباني مي شود را باز مي كنيم، سپس همان فايل را با فرمت دلخواه و در مكان مورد نظر Save As مي كنيم.

در اين درس و درس آينده، به تعدادي از فرمت هاي رايج در حوزه تصوير ديجيتال و برخي از ويژگي هاي عمومي آنها اشاره خواهد شد.

JPG يا JPEG
اين نامگذاري براساس نام سازندگان اين فرمت يعني Joint Photographic Experts Group انتخاب شده است و رايج ترين قالب فايل هاي عكس بوده و تقريبا تمام دستگاه ها اعم از چاپگرها و برنامه هاي ديجيتال، اين قالب را شناخته و با آن همخواني دارند. از مهمترين مزاياي اين فرمت، قابليت فشرده سازي زياد در آن است به طوري كه گاهي مي تواند حجم يك فايل عكس را تا ۱۰ برابر كمتر كند. اين مزايا، فايل هاي JPG را به گزينه بسيار مناسبي براي استفاده اينترنتي (Email و Web Site) تبديل كرده است.

عليرغم مزاياي برشمرده شده فوق، مهمترين عيب اين گونه فايل ها از دست دادن كيفيت تصوير در اثر تبديل و فشرده سازي است كه اين قالب را در دسته فرمت هاي مخرب (Lossy) قرار مي دهد.

هر گاه عكسي را در اين قالب ثبت مي كنيم، دوربين به طور خودكار و براساس تنظيمات آن، در تصوير دخل و تصرف هايي انجام مي دهد، سپس عكس را فشرده سازي و در يك فايل تصويري ذخيره مي كند. در طي اين فرآيندها، اطلاعاتي از تصوير از دست مي رود كه قابل بازيافت نيستند.

همچنين هر بار كه عكسي را در قالب JPG ذخيره سازي مي كنيم، فرآيند فشرده سازي به طور خودكار اتفاق مي افتد (مگر در شرايطي خاص و بسيار پيچيده) و در نتيجه با افت كيفيت بيشتري مواجه خواهيم بود. از اين رو مي توان گفت كه اين فرمت، در واقع يك ماشين فشرده سازي است تا يك قالب فايل.

در مجموع به عكاسان و اديتورها توصيه مي شود پس از كار و پردازش، فايل اصلي و مرجع خود را در اين قالب ذخيره سازي نكنند، خصوصا زماني كه هنوز نياز بيشتري به اديت است، زيرا با هر بار ذخيره سازي در اين قالب، مقداري از اطلاعات تصوير از دست مي رود.

همچنين اين فرمت نمي تواند بسياري از جلوه هاي ويرايشي مانند لايه ها را در خود ذخيره كند. به عنوان فايل اصلي و مرجع، توصيه مي شود از قالب هاي غير مخرب مانند TIF يا PSD استفاده شود. اما در مرحله نهايي، يعني براي ارائه يا چاپ كه نيازي به اديت و ذخيره سازي مجدد نيست، با توجه به مزاياي آن، مي توان از قالب JPG استفاده كرد.

از معايب ديگر اين فايل ها عمق رنگ آنهاست كه حداكثر ۸b/c است، اما در ويرايش هاي اخير Photoshop، مي توان فايل هاي ۱۶b/c را نيز در اين قالب ذخيره سازي كرد.

معمولا ميزان فشرده سازي و اندازه عكس را مي توان در اين قالب تنظيم نمود. در نرم افزاري مانند Photoshop با تنظيم يك لوِل (Level) از صفر تا ۱۲، مي توان ميزان فشرده سازي را تنظيم كرد.

نكته: عدد ۱۲ حداقل فشرده سازي را داراست.

TIF يا Tagged Image File Format
يك قالب غير مخرب (Lossless) بوده كه توانايي ذخيره سازي تصاوير با عمق رنگ بسيار بالا (۳۲b/c) را داراست. همچنين قادر به حفظ اغلب جلوه هاي تصويري از جمله لايه ها و كانال آلفا است. از مزاياي ديگر اين قالب، اين است كه در اغلب دستگاه ها و برنامه هاي اديت تصويري ديجيتال قابل اجرا است.  لذا براي جا به جايي بين ابزار و دستگاه هاي مختلف ديجيتال، بسيار مناسب هستند.

مزاياي فوق، اين قالب را به يكي از قالب هاي بسيار مناسب براي فايل اصلي و مرجع براي اديت كردن و ذخيره مجدد و ارائه تبديل مي كند.

اما از معايب اين فرمت مي توان به حجم بالاي فايل تصوير در اين قالب اشاره كرد. اين فرمت ها حجمي بيش از فرمت JPEG را دارند و گاه از فايل هاي RAW نيز حجيم تر هستند. فايل هاي TIF  مي توانند به صورت مخرب يا غير مخرب فشرده سازي شوند.

بايد توجه داشت معمولا در كليه فرمت ها، فشرده سازي هاي غير مخرب (Lossless Compression)، نمي توانند به اندازه فشرده سازي هاي مخرب (Lossy Compressions)، حجم فايل ها را كم كنند.

GIF يا Graphic Interchange Format
فايل ها در اين قالب اندازه بسيار كوچكي دارند در نتيجه براي نقل و انتقال و مصارف آنلاين در برخي از كارهاي گرافيكي با رنگ هاي محدود يا طرح هاي خطي (گراف ها، كارتون، متن با رنگ محدود و...) مناسب هستند.

علاوه بر اين، اين فايل ها مي توانند چند عكس را در خود جاي داده و در زمان اجرا به صورت پشت سر هم مانند انيميشن نمايش دهند. اما با توجه به عمق رنگ بسيار پايين آنها (۸ بيت در كل تصوير كه تنها قادر به نمايش ۲۵۶ رنگ است)، اصلا براي مصارف عكاسي كه بيش از ميليون ها رنگ را در خود جاي مي دهند، مناسب نيستند.

ذخيره عكس در اين قالب، با توجه به عمق رنگ، با از دست رفتن مقدار بسيار زيادي از اطلاعات همراه است. البته با توجه به اينكه اكثر عكس هاي Gray Scale خود به خود ۸ بيتي هستند، مي توان براي آنها از اين فرمت استفاده كرد.

همچنين اغلب پرينترها از جمله پرينترهاي هوشمند (HP Photo Smart) قادر به تشخيص فايل هاي GIF نيستند و اين فايل ها بايد به يكي از فرمت هاي قابل اجرا در پرينترها (مانند TIF و JPG) تبديل شوند.

علاوه بر موارد فوق، از ويژگي هاي ديگر اين فرمت، اين است كه مي توان برخي از پيكسل هاي عكس را ترنسپرنت (Transparent) يا شفاف كرد. به اين معني كه اگر مثلا روي يك صفحه اينترنتي قرار بگيرند، پيكسل هاي ترنسپرنت، تصوير زير خود را نشان مي دهند. مثلا در مثال زير، در تصوير سمت راست، صفحه اينترنتي پس زمينه به رنگ خاكستري، از زير معلوم است.

در عكس سمت راست ، پيكسل هاي بخش سفيد پس زمينه، ترنسپرنت شده اند.

معمولا وقتي  عكسي نمايش داده مي شود، عكس به صورت رديف به رديف و از بالا  دانود شده و به نمايش در مي آيد، اما فايل هاي GIF كه به صورت Interlaced ذخيره شده اند، در زمان نمايش ابتدا عكس را با اندازه اصلي ولي با رزولوشن پايين نشان مي دهند و با ارسال اطلاعات بيشتر، رزولوشن بهتر و بهتر مي شود. اين امر امكان مي دهد كه قبل از ارسال يا دانلود كامل عكس، بتوان كل عكس را هر چند با كيفيت پايين، مشاهده كرد.

-----------------------------

www.darsnameh.com